Ojcowie również mają prawo do wolnego, gdy chcą pomóc w opiece nad dzieckiem

Mężczyźni z województwa podlaskiego bardzo chętnie korzystają z płatnego urlopu ojcowskiego. To forma pomocy mamie, która gwarantuje, by przez dwa tygodnie w ciągu pierwszego roku życia dziecka tata odciążył ją i przejął część obowiązków w opiece nad noworodkiem.

Po urodzeniu się dziecka rodzice mogą wykorzystać w sumie 61. tygodni opieki nad potomstwem, bez świadczenia pracy. Na ten czas składają się urlop macierzyński i rodzicielski. Może się on wydłużyć, jeśli na świat przyszło więcej niż jedno dziecko lub jeśli rodzice mają zaświadczenie „Za życiem”. Jest jednak świadczenie, które przysługuje wyłącznie mężczyznom – to urlop ojcowski.

– Obok urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego przeznaczonego dla obojga rodziców, panowie mogą wykorzystać dwutygodniowy urlop ojcowski. Od stycznia do kwietnia bieżącego roku w naszym regionie z takiej możliwości skorzystało ponad 1,5 tys. mężczyzn, w kraju 54,2 tys., a w minionym roku w województwie podlaskim 4,9 tys., w całej Polsce ponad 182 tys. ojców – informuje Katarzyna Krupicka, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS województwa podlaskiego.

Ważne jest ubezpieczenie chorobowe

Urlop ojcowski trwa dwa tygodnie i należy z niego skorzystać, zanim maluch skończy pierwszy rok życia. Można go wykorzystać jednorazowo albo w nie więcej niż 2 częściach, z których kolejna nie musi przypadać bezpośrednio po poprzedniej. Żadna z części urlopu ojcowskiego nie może być jednak krótsza niż tydzień. Mają do niego prawo mężczyźni, którzy są zatrudnieni w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, ale prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą. Niezbędnym warunkiem jest zgłoszenie w ZUS-ie do ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek za okres urlopu ojcowskiego jest wypłacany w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Najwyższy zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego wypłacany przez placówkę ZUS w regionie został ustalony od podstawy wymiaru wynoszącej ponad 27 tys. zł brutto.

Urlop ojcowski udzielany jest na wniosek pracownika, który należy złożyć do pracodawcy lub zleceniodawcy najpóźniej na 7 dni przed datą planowanego urlopu. Wniosek o urlop ojcowski powinien zawierać informację, na jaki okres ma być udzielony. Do wypłaty zasiłku za okres urlopu ojcowskiego wymagane jest również oświadczenie, czy zasiłek za okres urlopu ojcowskiego nie został pobrany z innego tytułu, a także skrócony odpis aktu urodzenia albo jego kopia potwierdzona przez płatnika składek lub ZUS za zgodność z oryginałem. Gdy dziecko zostanie przysposobione, potrzebne jest prawomocne postanowienie sądu o przysposobieniu lub jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo ZUS za zgodność z oryginałem. Jeśli zasiłek będzie wypłacał ZUS, to pracodawca albo zleceniodawca będzie musiał przekazać do ZUS-u dokumenty rodzica razem z zaświadczeniem Z-3 albo Z-3a.

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wniosek o zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego (formularz ZUS ZAO) wraz z drukiem Z-3b należy złożyć do ZUS-u przed terminem rozpoczęcia korzystania z zasiłku.

Ojciec na macierzyńskim

Gdy urodzi się dziecko, rodzice mają prawo do urlopu macierzyńskiego, który trwa 20 tygodni. Zwykle korzystają z niego kobiety. Pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego jest przypisane tylko dla matki. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach ojciec może w tym czasie przejąć opiekę nad dzieckiem. Natomiast, jeśli po 14. tygodniach od urodzenia dziecka mama będzie chciała wrócić do pracy, to maluchem może zaopiekować się ubezpieczony tata. Z takiej możliwości w pierwszych czterech miesiącach tego roku
w Podlaskiem skorzystało 66 ojców, a kraju 2,3 tys.

Urlop rodzicielski dla ojca

Po urlopie macierzyńskim oboje rodzice mają prawo do urlopu rodzicielskiego. Od 26 kwietnia 2023 r. okres tego urlopu został wydłużony o 9 tygodni, z 32. do 41. tygodni – w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka i z 34. do 43. tygodni – w przypadku więcej niż jednego dziecka. Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach, nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Urlop może zostać udzielony w nie więcej niż w 5. częściach. Co ważne, dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje tylko jednemu z rodziców. Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała urlop rodzicielski w maksymalnym wymiarze np. 32. lub 34. tygodni, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać już tylko drugi rodzic. Na urlopie rodzicielskim w tym roku przebywało 414 ojców w regionie, zaś w kraju 13,8 tys.

Katarzyna Krupicka
regionalny rzecznik prasowy
ZUS województwa podlaskiego